De dubbele wereld van Utila

Honduras is niet de meest populaire bestemming van Midden-Amerika, maar krijgt wel degelijk een gestage stroom bezoekers. Op de Bay Islands aan de Caribische kust kun je heel goedkoop duiken. En dat trekt internationale koopjesjagers én ondernemers.

Een motor, een busje en een quad. Ze maken alle drie veel herrie en ze rijden me alle drie bijna van mijn slippers. De bestuurders kijken niet op of om. Tot mijn schaamte doen deze lokale rondracers me aan mezelf denken. Op mijn fiets in het centrum van Amsterdam toeristen ontwijkend. Hand op de bel, geïrriteerd gezicht. Ik loop op main road, de hoofdweg en meteen ook de enige weg van het eiland Utila. Kan me goed voorstellen dat de bewoners niet bepaald zitten te wachten op ronddwarrelende reizigers op de doorgaande weg. Net zoals ik gek word van verdwaalde toeristen op de fietspaden thuis.
Hoe herkenbaar ook, de sfeer op dit eiland is volstrekt anders dan die op de andere Caribische eilanden die ik heb bezocht. Geen praatjes, geen warm welkom, geen ontspannen geslenter. Er zijn hier twee werelden: die van de bewoners en die van de bezoekers. Met een grote streep ertussen. De hoofdweg zit vol duikscholen, hotels en restaurantjes. Mijn duikschool adverteert met het feit dat de eigenaar lokaal is. Van de in totaal zo’n twintig duikcentra op Utila zijn er slechts twee niet in handen van buitenlanders. Ook een flink aantal restaurants, winkels en de bioscoop zijn in niet-lokale handen. De enige lokale mensen die ik hier zie scheuren voorbij op hun opgevoerde scooters, zich al toeterend een weg banend door de verse lading bezoekers.
De volgende ochtend schrijf ik me in voor een middagduik op het nabijgelegen rif, maar eerst ga ik het eiland verkennen. Anders dan de drukke hoofdweg bestaat de rest van Utila uit woonhuizen, mangroves en verlaten bospaadjes. Tijdens mijn twee uur durende wandeling kom ik welgeteld één persoon tegen – een houthakker die doet alsof hij me niet ziet. Echt warm krijg ik het er niet van. De donkere lucht en de wind die opsteekt helpen ook niet echt. Onderweg terug richting duikcentrum begint het keihard te regenen. Ik heb geloof ik mijn dag niet.
Als niet al te sportief persoon met een lichte oceaanangst vind ik duiken altijd weer spannend. Ik zit met knikkende knietjes op de boot. Ook omdat het nog steeds regent en het in de wind behoorlijk fris is. Dat blijkt een zegen, want het zeewater – zo’n 26 graden – voelt als een warm bad. Fijn. Ook de onrustige zee helpt, het contrast met de rust onderwater is daardoor alleen maar groter. Ik wil zo snel mogelijk afdalen, de angst is verdwenen. Helemaal als ik twintig meter dieper een heremietkreeft over de zeebodem zie lopen, zijn schelp achter zich aanslepend. En even later een schildpad, die met me mee zwemt langs de muur van koraal.
Het voelt als een soort droom, die niet ophoudt als ik boven water kom. Het is gestopt met regenen en de zon gaat net onder achter een paar roze wolken. Bootsman Wayne is druk in gesprek met één van de divemasters die al uit het water is. Het gaat over het eiland en hoe erg alles is veranderd in de loop van de tijd. Wayne vertelt over zijn kindertijd, vijftig jaar terug. Er woonden 400 mensen op Utila, de sfeer was gemoedelijk en het leven goed. “Er is niets van over.” Hij zegt het met een weemoedig en verdrietig gezicht. En er volgt nog een heel verhaal, wat ik door zijn dikke Creoolse accent niet kan volgen. Iets met bananen en dat Dole daar de boel flink mee heeft verziekt. “Dit eiland heeft het toerisme nu nodig, maar dat is niet bepaald een vrije keus geweest. En het grote geld, daar krijgen we niets van te zien.”
Het verklaart de sfeer, op main street en daarbuiten. Ik voel me niet alleen niet welkom, ik ben het eigenlijk ook niet. Ik word getolereerd. Zoals ik zuchtend de drommen dagjesmensen, vrijgezellenfeestvierders en partygangers in Amsterdam tolereer. Misschien wordt het tijd dat ik die eens wat vriendelijker ga benaderen, want dit is geen fijn gevoel.

Veiligheid: Honduras is niet het meest veilige land van Midden-Amerika, maar op de Bay Islands – waarvan Utila en Roatan de bekendste en grootste zijn – kun je zonder problemen de straat op, zowel overdag als ’s nachts.
Prijspeil: Honduras is het goedkoopste land om te leren duiken. Voor een PADI Open Water of Advanced cursus betaal je vanaf $240 inclusief accommodatie. Een maaltijd kost rond de $4 en een biertje $1,50. De gemiddelde prijs voor een simpele hotelkamer is $10 per nacht.